Skip to content
  • नियात्रा
  • गन्तब्य
  • विमर्श
  • कृति
  • समाचार
  • हाम्राे बारेमा

नियात्रा

Niyatra.com

  • नियात्रा
  • गन्तब्य
    • काेशी प्रदेश
    • मधेश प्रदेश
    • वागमती प्रदेश
    • गण्डकी प्रदेश
    • लुम्बिनी प्रदेश
    • कर्णाली प्रदेश
    • सुदूरपश्चिम प्रदेश
  • विमर्श
  • कृति
  • समाचार
  • हाम्राे बारेमा
  • Toggle search form

स्वयम्भू महाचैत्य – अादि बुद्धकाे नाममा

Posted on March 16, 2022March 22, 2022 By बसन्त महर्जन No Comments on स्वयम्भू महाचैत्य – अादि बुद्धकाे नाममा
यहाँ स्वयम्भू महाचैत्य वरिपरि छ सयभन्दा बढी संख्यामा बौद्ध मूर्तिहरू तथा कैयौं साना ठुला स्तूप र अन्य सम्पदाहरू छरिएर रहेका छन् । यी सम्पदाहरू कुनै लिच्छविकालिन हुन् भने कुनै हालसालैमात्र निर्माण गरिएका छन् ।
बसन्त महर्जन

काठमाडौ उपत्यकामा अवस्थित सबैभन्दा बढी लोकप्रिय र महत्वपूर्ण बौद्ध सम्पदा स्थलमा स्वयम्भू महाचैत्यको नाम अग्रपङ्तिमा आउँछ । यहाँ उपत्यकावासी मात्रै नभएर दिनभर नै आन्तरिक तथा वाह्य पर्यटकहरूको घुइँचो लागिरहेको हुन्छ । काठमाडौं उपत्यका नेपालको पहाडी भूभागअन्तर्गत पर्ने भएपनि उत्तरी नेपालस्थित बौद्ध समाजको आस्था र आकर्षण स्वयम्भू महास्तूपप्रति बढी भएको र सुलभ पनि भएका कारण यहाँ समावेश गरिएको हो ।

स्तूपहरू विभिन्न उद्देश्यले विभिन्न पक्षसँग सम्बन्धित गरेर निर्माण गरिएका हुन्छन् । स्वयम्भू स्तूप भने आदिबुद्धसँग सम्बन्धित गरेर बनाइएको र यो प्रकृतिको स्तूप अन्यत्र विरलै हुनाले पनि यसको महत्व बढी भएको हो । आदि बुद्धको अवधारणा महायान बौद्ध परम्परामा रहेको छ । यसको अर्थ बुद्धत्वको जड हो । स्वयम्भू पुराणअनुसार निकै समयअघि काठमाडौं उपत्यका एउटा विशाल तलाउ थियो र यहाँ अतीत बुद्ध विपश्वीले अकनिष्ट भुवनबाट कमलको बीज ल्याएर रोपेका थिए भन्ने स्थानिय नेवार बौद्धहरूको मान्यता छ । पछि यसबाट स्वयम्भू ज्योति रूप निस्केको थियो र यही ज्योतिलाई निदान गरी पछि स्तूप बनाइएको हो । यो ज्योति रूपको दर्शन गर्न शाक्यमुनि बुद्धभन्दा अघिका अतीत बुद्धहरू पनि उपत्यकामा आएका थिए भन्ने मान्यता रहेको पाइन्छ । स्वयं शाक्यमुनि बुद्ध पनि स्वयम्भूमा आएर प्रदक्षिणा गरी फर्केको कुरा स्वयभ्भू पुराणमा वर्णित छ तर यी कुराहरू इतिहाससिद्ध कुरा होइनन् ।

तिब्बतमा बौद्ध धर्मको प्रवेश गरेपछि बौद्ध धर्मदर्शनको अध्ययनका लागि जिज्ञासुहरू काठमाडौं उपत्यका तथा भारतका विभिन्न शैक्षिक केन्द्रहरूमा जाने चलन चलेको पाइन्छ । काठमाडौं उपत्यकामा मात्रै आएर फर्केको होस् वा काठमाडौंको बाटो भई भारत जान आएका होउन्, केही दिन यहाँ बस्दथ्यो र विभिन्न बौद्ध स्थलको दर्शन गर्ने क्रममा स्वयम्भू स्तुपमा पनि पुग्ने गर्दथे ।

यहाँ स्वयम्भू महाचैत्य वरिपरि छ सयभन्दा बढी संख्यामा बौद्ध मूर्तिहरू तथा कैयौं साना ठुला स्तूप र अन्य सम्पदाहरू छरिएर रहेका छन् । यी सम्पदाहरू कुनै लिच्छविकालिन हुन् भने कुनै हालसालैमात्र निर्माण गरिएका छन् । तिब्बती गुम्बा, संग्रहालय तथा पुस्तकालयहरू यस क्षेत्रको नयाँ निर्माण हुन् ।

(साभारः उत्तरी नेपालमा बाैद्ध धर्म)

Share this…
Share on Facebook
Facebook
Tweet about this on Twitter
Twitter
Share on LinkedIn
Linkedin
Email this to someone
email
वागमती प्रदेश

Post navigation

Previous Post: झ्यम्पा गुम्बामा भविष्यकाे बुद्ध
Next Post: खास्ति महाचैत्य (झ्यारुङ्खास्योर वा बौद्ध)

Related Posts

सैलुङमा घुमघाम वागमती प्रदेश
दाेलखाली संस्कृति वागमती प्रदेश
नगरकोटमा सूर्याेदय र सूर्यास्त वागमती प्रदेश
ल्हासापाको महामञ्जुश्री गुफा वागमती प्रदेश
कैलाश पर्वतको सन्तानेश्वर महादेव वागमती प्रदेश
खास्ति महाचैत्य (झ्यारुङ्खास्योर वा बौद्ध) वागमती प्रदेश

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

  • झाेरकाे झरना र झरी
  • गुफा डाँडामा उक्लिंदा
  • झरी, कविता र धरान-भेडेटार 
  • सुन्दरीजलभन्दा माथि माथि
  • जामाचो मेला, २०७९

(नियात्रा.कममा नियात्रा तथा कुनै ठाउँकाे परिचय वा पर्यटनसम्बन्धी लेखहरू niyatramail@gmail.com मा पठाउन सक्नुहुन्छ ।)

Copyright © 2023 नियात्रा.

Powered by PressBook Grid Blogs theme